-ki Ekinin Yazımı
-ki eki
kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır. Ünlü uyumlarına uymaz.
Örnek:
Yoldaki dilenciye çok acıdım.
Akşamki yemekte sen de var mıydın?
Birkaç
özel durum dışında biçimini korur.
Örnek:
Bugünkü yemek çok lezzetliydi.
Ki Bağlacının Yazımı
"Ki" bağlacı kalıplaştığı birkaç
sözcük dışında ayrı yazılır.
Örnek:
Sen ki benim en iyi
arkadaşımsın, bana bunu nasıl yaparsın!
Ne var ki kimse sözümü
dinlemedi.
Mademki istiyorsun git.
Bağlaç olan de, da daima ayrı yazılır ve te, ta biçimi yoktur.
Elma da aldı, portakal da. Ayşe de geliyor. Hak da , adalet de benim, derdi.
Ek olan -de/-da, -te/-ta ise eklendiği sözcüğe
bitişik yazılır ve dört biçimlidir: Elmada ve Portakalda kurt çıktı. Ayşe'de
kitap var. Hakta ve adalette eşitlik ilkesi vardır.
Biraz dikkat ve özen gösterildiği takdirde
karıştırılmaları pek de mümkün görünmeyen bu eşsesli morfemler için her durumda
geçerli olmasa da büyük ölçüde ayırdedici olabilen bir ipucu da verilebilir.
Bağlaç olan de, da cümleden çıkarıldığı zaman, cümle yalnız
bağlacın vermiş olduğu anlamı yitirmekte; -de/-da, -te/-ta eki çıkarıldığı zaman ise cümle tamamen
bozulmaktadır. Bu kuralı yukarıda ek için verdiğimiz örneklere uygularsak (Elma
ve portakal kurt çıktı. Ayşe kitap var. Hak ve adalet eşitlik ilkesi vardır.)
cümle bozukluğunu rahatlıkla görebilirsiniz.
-ki bağlacı ve -ki aitlik eki
ki bağlacı ile -ki aitlik eki de birbirinden tamamen farklı
morfemlerdir.
ki bağlacı daima ayrı yazılır (kalıplaşmış birkaç
örnek istisnadır:belki, çünkü, halbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki). Bugün
gelir mi ki?Öyle günler gördüm ki! Sen ki en sevdiğim dostumsun... ki bağlacı
çünkü bağlacında uyuma girmiştir.
ki aitlik eki
ise bütün diğer ekler gibi geldiği sözcüğü bitişik yazılır ve ki bağlarından
farklı olarak -kü biçimi artık yaygın biçimde kullanılmaktadır: Sabahki görüşme
olumlu geçti. Dünkü yemek güzeldi. Fırındaki ekmekler pisti.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)