1. İnönü Savaşı (6–11
Ocak 1921) :
Yunanlıların Bursa ve Uşak bölgelerinde Afyon-Eskişehir doğrultusuna
yeni bir taarruz hareketine girişimleri sonucu (6 Ocak 1921) başlayan savaşa 1.
İnönü Savaşı denir.
15 Mayıs 1919’da İzmir’e asker çıkarmakla başlayan Yunan hareketi 30 Mayısa
kadar sürmüş ve bir yönden Ayvalık, bir yönden Menderes yörelerine kadar
topraklarımız işgal altına girmiştir. İkinci Yunan hareketi bir yıl sonra (22
Haziran 1920) başlamış ve Nazilli-Uşak yöresi, Bursa ve dolayları
kaybedilmiştir. Bu zaman içinde, Türk halkının yer yer kurduğu savunma
cephelerinin yanı sıra Büyük Millet Meclisinin açılması, emperyalizme karşı
girişilen savaşın örgütlenme bilincinin dünya önünde siyasal ifadesi olmuştur.
Büyük Millet Meclisi hükümetinin 6–7 ay içinde gerek iç isyanların
bastırılmasında, gerek ordunun yeniden örgütlenmesinde gösterdiği çabalar,
İtilaf Devletleri’ni (İngiltere, Fransa, İtalya) yeni Tedbirler arama zorunda
bırakmıştır. Çerkez Ethem’in B.M.M.’nin disiplinli ordu kurmak yolundaki
çalışmalarına karşı çıkmasının yarattığı anlaşmazlığın genişlemesi ve bir
buhran niteliği alması, düşmanın yeni bir taarruza geçmesini hazırlayan
etkenlerin başında gelir.
6 Ocak 1921’de Bursa-Yenişehir doğrultusunda taarruza geçen Yunanlılar 3–4
gün içinde İnegöl-Karaköy-Bilecik ve Sakarya boğazını geçerek İnönü-Gündüzbey
savunma hattına vardılar. Yunan ordusu 20 bin piyade eri, 50 top, 150 ağır
makineli tüfek, 200 süvari; Türk ordusu 6 bin piyade eri, 28 top, 50 ağır
makineli tüfek ve 300 süvari gücündeydi.
Türk komutanlık karargâhı İnönü’de kuruldu. Yunanlılar bütün
ağırlıklarıyla İnönü üzerine yüklendiler. Taarruz eden düşmanın hem insan, hem
cephane bakımından çok yüksek sayıda bulunması ordumuzun yenilmesine yol
açabilirdi. Ama cephanenin en ileri hatlarında süngü süngüye yapılan savaşlarda
“ya istiklal, ya ölüm...!” diyebilen Türk evladının gösterdiği büyük direnç, 10
Ocak akşamı taarruzu durdurdu. Karanlık basınca Yunan ordusu geri çekilmek
zorunda kaldı. Geri çekilirken Gündüzbey yöresindeki 24. Tümenimizle temasa
gelmesi düşman cephesinde büyük bir korku ve şaşkınlık yaratmıştı. Çöküntü
büyümüş, geri çekilme hareketinde düzensizlik baş göstermişti. Bu durumu çok
iyi değerlendiren Batı cephesi Komutanı Albay İsmet İnönü Bursa yöresine çekilen
düşmanı sıkı bir şekilde takip etme kararı vererek, önemli sayıda araç ve gereç
ele geçirilmesini sağladı.
1. İnönü Savaşı Sonuçları:
Sevr’ den önce Eskişehir’e kadar gelen Yunanistan, Anadolu demiryolları’
nın bu önemli noktasını ele geçirmek ve güçlerini ispat etmek istiyordu. Fakat
Türklerin gücü hem Yunanlıları püskürttü, hem de bölgedeki ayaklanmaları
bastırdı. Savaş sonunda Yunanistan ilk kez geri çekildi, halkın Meclise güveni
arttı ve İtilâf Devletleri paniğe kapıldı.
1. İnönü Savaşının
Türk Tarihi Açısından Önemi :
Birinci İnönü Savaşı, Kurtuluş Mücadelemizin ilk büyük
başarısı olmuş ve Büyük Millet Meclisinin siyasal gücünün ağırlık kazanmasını
sağlamıştır.