A) Zararlı Cemiyetler
|
B) Yararlı Cemiyetler
|
Azınlık Cemiyetleri
|
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
|
(Milli Cemiyetler)
|
Etnik-i Eterya Cemiyeti
|
Kürt Teali Cemiyeti
|
Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
|
Mavri Mira Cemiyeti
|
Teali İslam Cemiyeti
|
İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti
|
Rum Pontus Cemiyeti
|
Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası
|
İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti
|
Hınçak-Taşnak Cemiyeti
|
Hürriyet ve İtilaf Fırkası
|
Kilikyalılar Cemiyeti
|
Alyans İsrailit Cemiyeti
|
İngiliz Muhipleri Cemiyeti
|
Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti
|
|
Wilson Prensipleri Cemiyeti
|
Trabzon Havalisi Adem-i Merkeziyet Cemiyeti
|
|
|
Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaa-i Hukuk
|
|
|
Milli Kongre Cemiyeti
|
A) Zararlı Cemiyetler
|
a) Azınlık Cemiyetleri
|
Etnik-i Eterya Cemiyeti
|
- İlk kurulduğunda Yunanistan’a
bağımsızlığını kazandırmak amacıyla kurulmuştur (1814).
- Girit İsyanı’na neden
olmuşlardır (1896).
- I.Dünya Savaşı’nda ise
Rumlar’ın yaşadığı tüm toprakları Yunanistan’a katarak eski Bizans’ı
canlandırmayı amaçlamışlardır.
|
Mavri Mira Cemiyeti
|
- İzmir ve çevresi ile Doğu
Trakya’yı Yunanistan’a katmak için kurulmuştur.
- İstanbul’daki Rum
Patrikhanesi bu cemiyetin başkanlığını çekmiştir.
|
Rum Pontus Cemiyeti
|
- Trabzon Rum İmparatorluğu’nu
tekrar kurmak amacı ile Rumlar tarafından kurulmuştur.
|
Taşnak ve Hınçak
Cemiyeti
|
- Doğu Anadolu’da bağımsız bir
Ermeni Devleti kurmak amacı ile Ermeniler tarafından kurulmuştur.
|
Alyans İsrailit
Cemiyeti
|
- İstanbul’daki Yahudi gençler
tarafından kurulmuştur.
- Filistin'den Elazığ’a kadar
uzanan Büyük İsrail Devleti’ni kurmayı amaçlamışlardır.
|
Not:
|
Azınlıkların kurduğu
cemiyetlerin çalışmalarında Rum ve Ermeni kiliseleri etkili olmuştur.
|
b) Milli Varlığa
Düşman Cemiyetler
|
Kürt Teali Cemiyeti
|
- İngilizler’in yardımıyla
İstanbul’da kurulmuştur.
- Wilson İlkeleri’nden
yararlanarak doğuda bir Kürt Devleti kurmak amaçlanmıştır.
- Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk
Cemiyeti ile birleşmeyi reddetmiştir.
|
Teali İslam Cemiyeti
|
- Ülkenin kurtuluşunu hilafet
ve saltanatta görmüşlerdir.
- Anadolu’daki Milli
Mücadele’yi engellemek için İstanbul’daki bazı müderrisler tarafından
kurulmuştur.
|
Sulh ve Selamet-i
Osmaniye Fırkası
|
- İttihat ve Terakki
karşıtlarından oluşmuştur.
- Padişaha bağlılığı
savunmuşlardır.
- Meşrutiyet ve demokrasi
ilkelerine bağlı siyaset takip etmişlerdir.
|
Hürriyet ve İtilaf
Fırkası
|
- İttihat ve Terakki’nin en
büyük karşıtlarıdır.
- Mondros’tan sonra Milli
Mücadele’ye karşı iç ayaklanmalarda öncü olmuşlardır.
|
İngiliz Muhipleri
Cemiyeti
|
- İngilizler’in parasıyla
İstanbul’da kurulmuştur.
- İngiliz mandasını
savunmuşlardır.
- Osmanlı Devleti tarafından
desteklenmiştir.
|
Wilson Prensipleri
Cemiyeti
|
- Osmanlı Devleti’nin
kurtuluşunun ancak ABD’nin mandası ile mümkün olabileceği savunulmuştur.-
- Cemiyetin kurucularından bir
kısmı Kurtuluş Savaşı’nda Milli Mücadelecilere katılmıştır.
|
B) Yararlı (Milli) Cemiyetler
|
Trakya-Paşaeli
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
|
- Trakya’nın Yunanlar’a
verileceği endişesi ile Edirne’de kurulmuştur.
- Osmanlı Devleti parçalandığı
takdirde Batı Trakya ile birleşerek, Trakya Cumhuriyeti’ni kurmayı
amaçlamıştır.
- Mondros’tan sonra kurulan ilk
direniş cemiyetidir (2 Aralık 1919).
- Lüleburgaz, Edirne
kongrelerini düzenlemişlerdir.
|
İzmir Müdafaa-i Hukuk-u
Osmaniye Cemiyeti
|
- İzmir’in Yunanlar’a
verilmesini engellemek amacı ile kurulmuştur.
- İttihatçı ve Bolşevik olmakla
suçlanmışlar, düzenli bir cemiyet olamamışlardır.
|
İzmir Redd-i İlhak
Cemiyeti
|
- İzmir’in işgali üzerine
kurulmuştur.
- I. ve II. Balıkesir Kongresi
ile Alaşehir Kongresi’ni düzenlemişlerdir.
|
Kilikyalılar Cemiyeti
|
- Adana ve çevresinin Ermeniler’e
verilmesini engellemek ve Fransız işgalinden korumak için kurulmuştur.
|
Trabzon Muhafaza-i
Hukuk-u Milliye Cemiyeti
|
- Trabzon ve çevresinde Pontus
Rum Devleti’nin kurulmasını engellemek için kurulmuştur.
|
Trabzon Havalisi Adem-i
Merkeziyet Cemiyeti
|
- Trabzon ve çevresinde
bağımsız bir Türk Devleti kurmak amacı ile kurulmuştur.
- İlk kurulduğunda padişaha
bağlı iken daha sonra Milli Mücadele’ye katılmıştır.
|
Doğu Anadolu (şark
Vilayetleri) Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
|
- Doğuda bağımsız bir Ermeni Devleti’nin
kurulmasını engellemek için kurulmuştur.
- Cemiyet şu kararları
almıştır:
- Kesinlikle Doğu Anadolu’dan
göç edilmeyecek.
- Doğu illeri bir saldırıya
uğrarsa birleşilecek.
- Bilim, din ve ekonomi
alanında teşkilatlanılacak.
- Erzurum Kongresi'ni düzenlemişlerdir.
|
Milli Kongre Cemiyeti
|
- Milli Talim ve Terbiye
Cemiyeti tarafından kurulmuştur.
- Türkler’e karşı yapılan
yanlış propagandaları basım ve yayım yoluyla dünyaya duyurmak
amaçlanmıştır.
- “Kuva-yı Milliye” deyimini
ilk kullanan cemiyettir.
|
MİLLİ CEMİYETLERİN
ÖZELLİKLERİ
|
- Cemiyetlerin tabanını
çoğunlukla eski İttihatçılar oluşturmuştur.
- Cemiyetlerde “Türklük”
duygusu ön plandadır.
- Cemiyetler yalnız
bulundukları bölgeleri kurtarmak için kurulmuştur.
- Genellikle basın ve yayın
yoluyla mücadele etmişlerdir.
- Milli Cemiyetler;
Sivas Kongresi’nde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı ile
birleştirilmiştir.
|
