Canlıların temel yapı ve işlevsel
birimi hücredir. Bütün canlılar bir yada daha fazla hücreden meydana gelmiştir.
Kalıtım materyali hücrede bulunur. Modern Hücre Teorisi'ne göre yeni hücreler
varolan hücrelerin çoğalması ile oluşur.
Bu teoriyi şöyle açıklayabiliriz:
Canlılarda gördüğümüz her türlü yapısal ve işlevsel faaliyeti hücrede
görebiliriz. Yani bir hücre büyüme, boşaltım, üreme, hareket gibi, canlılığa
özel işlevleri tek başına yerine getirebilir.
Bütün canlılar hücrelerin bir
araya gelmesiyle oluşmuştur. Tek bir hücreden meydana gelen amip, terliksi
hayvan ve milyarlarca hücreden meydana gelen insan. Canlılığın en büyük
özelliklerinden birisi hücresel yapıya sahip olmalarıdır.
Her türlü özelliğimizin
oluşmasını sağlayan kromozomlar hücrede bulunur. Kromozomlar, prokaryot (ilkel
çekirdekli) canlılarda stoplazma içerisine dağılmış olarak bulunurken, ökaryot
(gerçek çekirdekli) canlılarda çift kat zarla çevrili çekirdek organelinin
içerisindedir. Kromozomlar sayesinde ana-babadaki özellikler, genç hücrelere ve
tabii ki yavrularına geçer.
Anorganik ve organik evrim süreci
dışında hiçbir hücre, durduk yerde ortaya çıkmaz. Ancak varolan hücrelerin
mitoz veya mayoz bölünme geçirmesiyle oluşur. Mitoz bölünme, bir hücreden aynı
özellikleri taşıyan iki yavru hücrenin meydana gelmesidir. Büyüme ve gelişme
sırasında vücut hücrelerimiz bolca mitoz bölünme geçirerek çoğalırlar.
Mayoz bölünme ise, bir hücreden
dört yavru hücrenin meydana gelmesidir. Üreme hücrelerinde görülen bir bölünme
şeklidir. Canlıların çeşitlenmesine ve farklı özellikler kazanmasına olanak
sağlar.
Hücrenin Bölümleri
Hücre Zarı
Singer-Nicholson adlı iki bilim
adamı tarafından ortaya atılan "Akıcı-Mozaik Zar Modeli" ile
açıklanır. Bu modele göre hücre zarı, tek katlı lipid tabakasından meydana
gelmiş, karbonhidrat ve protein molekülleri lipid tabakasına gömülü durumdadır.
Lipid tabakası sürekli hareket halindedir.
Stoplazma
Hücre zarı ile çekirdek arasını
dolduran canlı sıvıdır. Büyük bir kısmı sudur. İçerisinde organel denilen
çeşitli görevleri üstlenmiş ve özelleşmiş yapılar bulunmaktadır.
Endoplazmik Retikulum
Çekirdek zarı ile stoplazma ya da
hücre zarı arasında uzanan iletimle görevli kanal ve borucuklar sistemidir.
Golgi Aygıtı
Hücrenin bazalında bulunan iç içe
geçmiş tabak görünümünde zar sistemidir. Yağ sentezi ve lizozomların
paketlenmesinde görevlidir.
Lizozom
Tek katlı zarla çevrili,
içerisinde sindirim enzimleri bulunduran organeldir.
Mitokondri
Hücrenin enerji santralidir.
Oksijenli solunumun gerçekleştiği yerdir.
Kloroplast
Sadece bitki hücrelerinde bulunan
bu organel, fotosentezin yani besin üretiminin gerçekleştiği yerdir.
Sentrozom
Bu organel sadece hayvan
hücrelerinde bulunur ve bölünme esnasında kromozomların kutuplara taşınması
görevini üstlenmiştir.
Çekirdek
Hücrenin en önemli organeli ve yöneticisi konumundadır. Dış tarafı çift
kat zarla çevrili, içerisi ise karyoplazma denilen sıvı madde ile doludur.
Ayrıca kromozomlar ve çekirdekçik de burada bulunur.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)