Şiddet derecelerinin açıklanmasında kullanılan az, çok ve
pek çok deyimleri ortalama bir değer olarak sırasıyla, %5, %50 ve %75
oranlarını belirlemektedir. Yapılardaki hasar ise beş gruba ayrılmıştır :
Hafif Hasar : İnce sıva çatlaklarının meydana gelmesi ve küçük sıva
parçalarının dökülmesiyle tanımlanır.
Orta Hasar : Duvarlarda küçük çatlakların meydana gelmesi, oldukça büyük sıva
parçalarının dökülmesi, kiremitlerin kayması, bacalarda çatlakların oluşması ve
bazı baca parçalarının aşağıya düşmesiyle tanımlanır.
Ağır Hasar : Duvarlarda büyük çatlakların meydana gelmesi ve bacaların
yıkılmasıyla tanımlanır.
Yıkıntı : Duvarların yarılması, binaların bazı kısımlarının yıkılması ve
derzlerle ayrılmış kısımlarının bağlantısını kaybetmesiyle tanımlanır.
Fazla Yıkıntı : Yapıların tüm olarak yıkılmasıyla tanımlanır.
MSK Siddet Cetveli
I- Duyulmayan: Titreşimler insanlar tarafından hissedilmeyip, yalnız
sismograflarca kaydedilirler.
II- Çok Hafif: Sarsıntılar yapıların en üst katlarında bulunan az sayıda kişi
tarafından hissedilir.
III- Hafif: Deprem, ev içerisinde az kişi, dışarıda ise sadece uygun şartlar
altındaki kişiler tarafından hissedilir. Sarsıntı, yoldan geçen hafif bir
kamyonetin meydana getirdiği sallantı gibidir. Dikkatli kişiler, üst katlarda
daha belirli olan asılmış eşyalardaki hafif sallantıyı izleyebilirler.
IV- Orta Şiddetli: Deprem ev içerisinde çok, dışarıda ise az kişi tarafından
hissedilir. Sarsıntı, yoldan geçen ağır yüklü bir kamyonun oluşturduğu sallantı
gibidir. Kapı, pencere ve mutfak eşyaları titrer, asılı eşyalar biraz sallanır.
Ağzı açık kaplarda olan sıvılar biraz dökülür. Araç içerisindeki kişiler
sallantıyı hissetmezler.
V- Şiddetli
Deprem, yapı içerisinde herkes, dışarıda ise çok kişi tarafından hissedilir.
Uyumakta olan çok kişi uyanır, az sayıda dışarı kaçan olur. Hayvanlar
huysuzlanmaya başlar. Yapılar, baştan aşağıya titrerler, asılmış eşyalar ve
duvarlara asılmış resimler önemli derecede sarsılır. Sarkaçlı saatler durur. Az
miktarda sabit olmayan eşyalar yerlerini değistirebilirler ya da
devrilebilirler. Açık kapı ve pencereler şiddetle itilip kapanırlar, iyi
kilitlenmemiş kapalı kapılar açılabilir. İyice dolu, ağzı açık kaplardaki
sıvılar dökülür. Sarsıntı yapı içerisine ağır bir eşyanın düşmesi gibi
hissedilir.
A tipi yapılarda hafif hasar olabilir.
Bazen kaynak sularının debisi değişebilir.
VI- Çok Şiddetli
Deprem ev içerisinde ve dışarıda hemen hemen herkes ratafından hissedilir. Ev
içerisindeki birçok kişi korkar ve dışarı kaçarlar, bazı kişiler dengelerini
kaybederler. Evcil hayvanlar ağıllarından dışarı kaçarlar. Bazı hallerde tabak,
bardak gibi cam eşyalar kırılabilir, kitaplar raflardan aşağıya düşerler. Ağır
mobilyalar yerlerini değiştirirler.
A tipi çok ve B tipi az yapılarda hafif hasar ve A tipi az yapıda orta hasar
görülür.
Bazı durumlarda nemli zeminlerde 1
cm .genişliğinde çatlaklar olabilir. Dağlarda rastgele
yer kaymaları, pınar sularında ve yeraltı su düzeylerinde değişiklikler
görülebilir.
VII- Hasar Yapıcı
Herkes korkar ve dışarı kaçar, pek çok kişi oturdukları yerden kalkmakta güçlük
çekerler. Sarsıntı, araç kullanan kişiler tarafından önemli olarak hissedilir.
C tipi çok binada hafif hasar, B tipi çok binada orta hasar, A tipi çok binada
ağır hasar, A tipi az binada yıkıntı görülür.
Sular çalkalanır ve bulanır. Kaynak suyu debisi ve yeraltı su düzeyi
değişebilir. Bazı durumlarda kaynak suları kesilir ya da kuru kaynaklar yeniden
akmaya başlar. Bir kısım kum çakıl birikintilerinde kaymalar olur. Yollarda
heyelan ve çatlama olabilir. Yeraltı boruları ek yerlerinden hasara
uğrayabilir. Taş duvarlarda çatlak ve yarıklar oluşur.
VIII- Yıkıcı
Korku ve panik meydana gelir. Araç kullanan kişiler rahatsız olur. Ağaç dalları
kırılıp, düşer. En ağır mobilyalar bile hareket eder ya da yer değiştirerek
devrilir. Asılı lambalar zarar görür.
C tipi çok yapıda orta hasar, C tipi az yapıda ağır hasar, B tipi çok yapıda
ağır hasar, A tipi çok yapıda yıkıntı görülür. Boruların ek yerleri kırılır.
Abide ve heykeller hareket eder ya da burkulur. Mezar taşları devrilir. Taş
duvarlar yıkılır.
Dik şevli yol kenarlarında ve vadi içlerinde küçük yer kaymaları olabilir.
Zeminde farklı genişliklerde cm.ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. Göl suları
bulanır, yeni kaynaklar meydana çıkabilir. Kuru kaynak sularının akıntıları ve
yeraltı su düzeyleri değişir.
IX- Çok Yıkıcı
Genel panik. Mobilyalarda önemli hasar olur. Hayvanlar rastgele öte beriye
kaçışır ve bağrışırlar.
C tipi çok yapıda ağır hasar, C tipi az yapıda yıkıntı, B tipi çok yapıda
yıkıntı, B tipi az yapıda fazla yıkıntı ve A tipi çok yapıda fazla yıkıntı
görülür. Heykel ve sütunlar düşer. Bentlerde önemli hasarlar olur. Toprak
altındaki borular kırılır. Demiryolu rayları eğrilip, bükülür yollar bozulur.
Düzlük yerlerde çokça su, kum ve çamur tasmaları görülür. Zeminde 10 cm . genişliğine dek
çatlaklar oluşur. Eğimli yerlerde ve nehir teraslarında bu çatlaklar 10 cm .den daha büyüktür.
Bunların dışında, çok sayıda hafif çatlaklar görülür. Kaya düşmeleri, birçok yer
kaymaları ve dağ kaymaları, sularda büyük dalgalanmalar meydana gelebilir. Kuru
kayalar yeniden sulanır, sulu olanlar kurur.
X- Ağır Yıkıcı
C tipi çok yapıda yıkıntı, C tipi az yapıda yıkıntı, B tipi çok yapıda fazla
yıkıntı, A tipi pek çok yapıda fazla yıkıntı görülür. Baraj, bent ve köprülerde
önemli hasarlar olur. Tren yolu rayları eğrilir. Yeraltındaki borular kırılır
ya da eğrilir. Asfalt ve parke yollarda kasisler olusur.
Zeminde birkaç desimetre ölçüsünde çatlaklar oluşabilir. Bazen 1 m genişliğinde çatlaklar da
olabilir. Nehir teraslarında ve dik meyilli yerlerde büyük heyelanlar olur.
Büyük kaya düşmeleri meydana gelir. Yeraltı su seviyesi değişir. Kanal, göl ve
nehir suları karalar üzerine taşar. Yeni göller olusabilir.
XI - Çok Ağır Yıkıcı
İyi yapılmış yapılarda, köprülerde, su bentleri, barajlar ve tren yolu
raylarında tehlikeli hasarlar olur. Yol ve caddeler kullanılmaz hale gelir.
Yeraltındaki borular kırılır.
Yer, yatay ve düşey doğrultudaki hareketler nedeniyle geniş yarık ve çatlaklar
tarafından önemli biçimde bozulur. Çok sayıda yer kayması ve kaya düşmesi
meydana gelir. Kum ve çamur fışkırmaları görülür.
XII- Yok Edici
Pratik olarak toprağın altında ve üstündeki tüm yapılar baştanbaşa yıkıntıya
uğrar.
Yer yüzeyi büsbütün değişir. Geniş ölçüde çatlak ve yarıklarda, yatay ve düşey
hareketlerin yön miktarları izlenebilir. Kaya düşmeleri ve nehir
versanlarındaki göçmeler çok geniş bir bölgeyi kaplarlar. Yeni göller ve
çağlayanlar oluşur.